Hoe zinvol is de kilometer heffing?

Het is druk op de wegen en dat is niet bevorderlijk voor de uitstoot van schadelijk stoffen. De kilometer heffing is in Vlaanderen en Brussel een belastingmaatregel sinds 2016. Deze heffing is aftrekbaar van de vennootschapbelasting. Het idee achter de heffing is dat u betaald voor gebruik en niet (minder) voor bezit. Het vaste bedrag wat u nu betaald gaat verdwijnen en daarvoor in de plaats komt een variabel bedrag.

1. Wanneer is de kilometer heffing ingevoerd?

Sinds 1 april 2016 hebben de drie gewesten Vlaanderen, Wallonië en Brussel een belangrijke stap gezet in de hervorming van de verkeersfiscaliteit voor vrachtwagens van meer dan 3,5 ton. Met de kilometer heffing wordt niet meer het bezit van een vrachtwagen belast, maar wel het gebruik ervan. 

Op die manier worden de infrastructuurkosten op een faire manier in rekening gebracht, en worden ook de milieueffecten mee in de berekening genomen.  

Er wordt tol geheven op autosnelwegen en bepaalde gewest- en gemeentewegen. Viapass is de organisatie die deze 3 Gewesten vertegenwoordigt: Op de website van  Viapass is veel meer informatie te vinden over de tarieven en de tolplichtige wegen.

1.1 Opbrengsten stijgen

In 2022 werd voor ruim 820 miljoen euro opgehaald met de kilometer heffing, krap 9 procent meer als in 2021. Het past in de trend, want sinds 2016 wordt er elk jaar meer opgehaald. In het eerste jaar waren de opbrengsten 657 miljoen, een paar jaar daarna al meer dan 700 miljoen euro en nu dus over de grens van 800 miljoen euro. Volgens Viapass vertegenwoordigt 53 procent van de betaalde kilometers vrachtwagens uit het buitenland.

De Vlaamse staatskas wordt goed spekt door de kilometer heffing.

1.2 Werkt de kilometer heffing?

Er waren twee doelstellingen verbonden aan de invoering van deze belasting maatregel. Een daarvan was om het aantal milieu belastend kilometers te verlagen. Dat wordt gestimuleerd door een gunstiger tarief voor duurzame vrachtwagens in de heffing, wat mede heeft meegewerkt dat er meer milieuvriendelijker vrachtwagens zijn aangeschaft.

Iets meer dan 3 procent van de tolkilometers zijn afkomstig van vrachtwagens die tot de laagste emissie categorie behoren.

Het aandeel afgelegde tolkilometers door vrachtwagens in de twee properste emissiecategorieën, Euro 6 en Euro 5, steeg verder van 95 naar 96,6 procent. Deze trend zet goed door, al is de verwachting ook uitgekomen dat de Vlaamse staatskas goed wordt spekt door de kilometerheffing.

2. De kilometerheffing voor personenauto’s

In 2019 was er ook sprake de personen auto’s te gaan belasten op basis van de afgelegde kilometers. Maar de politieke partijen hebben daarin gezwabberd en blijkbaar is de politiek moed afwezig om deze lastige hobbel te nemen. Maar de Belgische politici zijn hierin niet uniek.

Bij de noorderburen is het ook al tientallen jaren een gevoelig politiek dossier. Maar het rekeningrijden in Nederland gaat hoogst waarschijnlijk in 2030 ingevoerd worden. Mits het door gaat want het kabinet Rutte is gevallen en in november 2023 zijn er verkiezingen.

2.1 Nadelen heffing

De tweede doelstelling van de kilometer heffing is om de filedruk te verlagen. Vandaar de discussie om dit ook in te voeren voor personenauto’s. Naast de publieke weerstand is er ook vrees dat het sluipverkeer zal toenemen. De wegen in de dorps-en stadskernen zal waarschijnlijk (fors?) groeien waardoor de files zich meer gaan verplaatsen.

Maar de grootste verandering die moet plaats vinden heeft te maken met mentaliteit: niet meer onnodig de auto pakken en vaker met de fiets, het openbaar vervoer en thuis werken.

Voorlopig is het rekeningrijden op de lange baan geschoven, maar wordt ongetwijfeld vervolgd.